Лӱм-влакынат шке историйышт уло. Нунат шочыт, вашталтыт, йомыт… Марий лӱм-влак денат тыгак. Нуно калыкын историйже, йылмыж дене чак кылдалтыныт. Акрет марий лӱм-шамыч утларакшым еҥ-влакын могай улмыштым, койыш-шоктышыштым ончык­теныт, ешыште але родо-тукымышто ойырте­малтше манын, ава-ача йочажлан ойыртемалтше лӱмымат пуаш тореш лийын огыл. Марий лӱмлаште тыгак янлык, кайык, кушкыл лӱм-влакат вашлиялтыныт. 

Книгагудысо «Vообража­риум» лӱман пӧлемыште йочасадыш коштшо икшыве-влакын «Умничка» модмо клубышт кумшо тургымжо мучашке лишемын. Йоча-влак идалык мучко тиде клубышто модыныт, тунемыныт, усталыкыштым шуареныт. Ынде иктешлымашым ышташат жап шуын. 

«Теҥыз путешествий але кладым кычалмаште» еш пайремышке йоча-влак да нунын ача-аваштым ӱжмӧ. Ава-влак шке ӱдыр-эргышт-шамыч дене капитан Флинт пелен теҥызысе ятыр чарак гоч эртеныт, викторине да конкурслаште участвоватленыт.  

Авай мала, ноен дыр тудо…

Да мыят ынде ом мод! 

Модыш пире шыпланен, 

Воктенем шинча нерен. 

Елена Благининан кумдан палыме «Тымыкыште шинчена» («Посидим в тишине») почеламутшо гыч нине корно-влак кажнылан йоча годсек палыме. Яндар да йоҥгалтше йӱк дене изи героиня аваж деке йӧратымашыж нерген ойла… Тудо аважым йӧрата веле огыл, эше моткочак чамана.

Йоча поэтесса Елена Благининан шочмыжлан 115 ий темме вашеш «Палыме лаштык-влакын кышашт дене» сылнымутан вашлиймаш эртен. «Росток»  рӱдерын икшывыже-влак йӧратыме авторыштын почеламутшо-влакым лудыныт да каҥашеныт. Кажне йочан йодыш-влаклан вашмутым пуымыжо шуын: мо тугае келшымаш, икте-весылан полшыман мо, чаҥга лияш сай мо да тулеч молат. Чын вашмутым Е.Благинина шке произведенийже-влак гоч куштылгын пуэн. Тудын почеламутшо-влак проста йылме дене возым улыт да йоча кумылым савырен моштат.

15 майыште уло тӱнямбалне волгыдо пайремым пайремлат — Ешын кечыжым. Еш — кажне айдемын тӱҥ поянлыкше. Лачак ешыште ме ача-аван шокшо кумылжым шижын кушкына, йырваш моторлыкым ужаш тунемына. Тыште мемнан акылна ик тукым гыч вес тукымыш вонча.

 Краеведений да периодика пӧлемыште марий поэт, журналист В.В.Крыловын 65 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтше  «Шулдыранак ыле тудо» книга ончерым вераҥдыме.

В.Крылов шке усталык пашажым «Колхозная правда» район газет пелен улшо «Морко памаш» сылнымут ушем гыч тӱҥалын. Туштак икымше почеламутшо савыкталтын. Варажым «Ямде лий» газетын тале юнкоржо лийын. Студент пагытыште «Памаш» сылнымут кружокыш коштын, «Сылнымут шыже» семинарыште участвоватлен.

Сеҥымаш пайрем мыланна — эн шерге пайрем. Ме шарнышаш улына, кӧ шочмо эл верч лӱддымын кредалын. Палышаш улына пагалыме ветеран-влакнам, вет нуно огыл гын, векат, ме ты тӱняште она лий ыле. Тиде кече уло тӱнялан урок лийын кодеш: сар — тиде шучко, тудо пӧртылшаш огыл.

4 майыште мемнан книгагудышто Сеҥымаш кечылан пӧлеклалтше «Могай сай тӱняште сар дечын посна!» Республиканский лудмо конкурс эртен. Шке мастарлыкыштым йочасадыш коштшо икшыве ден изирак класслаште тунемше-влак тергеныт. Конкурсыш чылаже 150 йодмаш пурен. Вашлиймашыште В. Степановын, С. Маршакын, С. Михалковын, Э. Асадовын, М. Владимовын, А. Усачевын, Л. Тассин да моло поэт-влакын сар нерген почеламутышт йоҥгалтыныт. 

Сквозь века несёт Онар,
Людям силу духа.
Геннадий Ояр

Кажне ийын 26 апрельыште ме Марий талешке кечым палемдена.

Тиде пайремым палемдыме шонымаш 1917 ийыште Бирскыште икымше марий погынышто шочын. Тудым марий просветитель Павел Петрович Глезденев темлен. Но Марий талешке кечым лач 1990-ше ийыште гына «Марий ушем» мер огранизацийын полшымыж почеш палемдаш тӱҥалыныт.