Михаил Юрьевич Лермонтовын лӱмжӧ руш сылнымутышто кумдан чапланыше поэт ден писатель-влакын лӱмышт коклаште ик эн ончыл верым налеш да  тӱнямбал кӱкшытан сылнымутышто кумда верым айла.  Лермонтовын поэтический шӱдыржӧ  тачат чолган йӱла. Тидым эше ик гана пеҥгыдемдышт Йошкар-Оласе 9-ше номеран школын 9-ше классыштыже тунемше-влак. Нуно «Руш чонан корныеҥ» сылнымут гостиныйыште уна лийыныт, поэт да писательын кӱкшӧ творчествыжым аклен, поэтический корнылажым лудыныт. Тунемше-влак эше тидымат пален налыныт: Лермонтов кугу поэт ден прозаик веле огыл, тыгак сай сӱретче лийын, скрипка да фортепьяно дене сай шоктен, мурен, шке почеламутшылан семым возен, икмыняр йот йылмым пален.

 2019 ий марий тӱвыра аланыште поснак ойыртемалтше. Морко район Шоруньжа (Унчо) ял «Финн-угор тӱнян тӱвыра рӱдерже» калык кокласе проектыште сеҥышыш лектын. Тудо Кечывалвел Эстонийысе Обиница олаште эртаралтын. Тиде проект МАФУН-ын (Молодежная ассоциация финно-угорских народов) да URALIC-ын (Центр развития коренных народов) пырля шонымашышт почеш илышыш шыҥдаралтын. Тиде кугу событийлан мемнан книгагудысо краеведений да периодика пӧлкаште ончерым чумырымо. Тудо лудшо-влакым финн-угор калык-влак дене палымым ышта, тыгак Шоруньжа нерген каласкала.   

Финн-угор калык-влак тӱшка Европо кумдыкышто улшо этнойылме-влак тӱшка коклаште ик эн кугулан шотлалтеш. Тиде тӱшкаш 24 тӱрлӧ калык пура, тушеч 17 тӱрлӧ калыкше Российыште  ила. Чылаже 25 миллион калык  финн-угор тӱшкаш пура. Нине калык-влакын тӱвырашт моткочак поян да шкешотан. Кушко кая мемнан вожна? Могайрак вий наҥгая мемнам пагытла гоч? Кӧ да кушеч ме улына?  Карел ден вепс, коми ден удмурт, мордва ден мари, хант ден манси… Нине да моло калык-влак  нерген Калыкле президентский школын 5-ше классыштыже тунемше-влак этнографический шагатыште пален налыныт. 

Кунам «руш пӱртӱсын поэзийже» нерген мут лектеш, ме эн ондак Исаак Ильич Левитанын лӱмжым шарналтена. Шке кӱчык ӱмырыштыжӧ тудо шуко жапым руш пӱртӱсым сӱретлаш ойырен. Тудым мотор пасу ден олык, эҥер ден ер, изи ото-влак сымыстареныт. Йошкар-Оласе 9-ше номеран школын 3-шо классыштыже тунемше йоча-влакым чынжымак кугу пӧлек вучен: нуно кумдан палыме руш сӱретче Исаак Левитанын радынаже-влак почеш ӧрыктарыше путешествийыш лектыныт. Тунемше-влак чодыраште, олыкышто, эҥер воктене лийыныт. «Сымыстараше руш пӱртӱс» лӱман мультимедийный микст уна-влаклан руш пейзажистын кумылжым, тудын ойго ден куанжым почын пуаш полшен.  

Ынде ятыр тукым Александр Сергеевич Пушкинын ужар тумысо шинчырже, тусо шанче пырыс нерген йомакшым колыштын да лудын кушкеш. Поэтын йомак тӱнясе патырже, осал ден поро волшебникше-влак кызытат изи падырашымат, кугыеҥымат сымыстарат. Пушкинын ӧрыктарыше сюжетше-влак, тусо мут-влакын муро гай йоҥгалтмышт ятыр уста композитор-влаклан мотор произведений-шамычым шочыкташ полшеныт. Лач тидын нергенак 9-ше номеран кыдалаш школысо 4-ше классыште тунемше-влак мутланеныт.  

XX-шо курым тӱҥалтыш тӱнялан ятыр кугу талантан поэтым пӧлеклен. Кушто нуно, Ший курымын мастарже-влак, шке мастарлыкыштым ончыктен кертыныт? Кафеште але унагудылаште. Кумдан палыме — кафе «Бродячая собака», тудыжо Петербург олаште верланен улмаш. Тушко тудо пагытысе сылнымут илыш дене келаныше еҥ-влак погыненыт. Лач тидын нергенак  Йошкар-Оласе аграрный колледжын студентше-влак кумданрак пален налыныт.

Книга — тӱняшке окна, маныт… Книгам почмеке, эн ондак тӱрлӧ тӱсан мотор сӱрет-влак шинчалан пернат, нуно писательын лудшылан мом каласаш шонымыжым намиен шукташ, произведенийысе герой-шамыч дене палыме лияш полшат.

2018 ий ноябрьыште Марий Эл Республикысе йоча сымыктыш школ-влак коклаште «Мыйын йӧратыме книгам» Республиканский конкурс эртен. Тудым «Камертон» Учебно-методический рӱдер эртарен. Йоча-влак, эн йӧратыме книгаштым лудын, тудлан иллюстрацийым сӱретлышаш улыт ыле. Конкурсын эн сай пашаже-влак дене мемнан книгагудын ончер пӧлемыштыже палыме лияш лиеш. Тендам ятыр сылне сӱрет-влак ӧрыктарат.

Книгагудыш пагален ӱжына!