Тӱняште ятыр тӱрлӧ калык ила. Октябрь мучаште Финно-угор калык-влакын кечыштым ме кажне ийын кумдан палемдена. Икымше гана нуно Финляндийыште  1928 ийыште эртеныт.

Финно-угор калык-влакын тӱвырашт — тиде поян да кумда умылымашан тӱня. Тиде шерге поянлык чоныштына аралалтшаш улыт, поснак самырык-влакын чоныштышт  патриотика шӱлыш ылыжшаш. .

Кӧ да кушеч ме улына? Кушеч тӱҥалеш вияҥме корнына? Нине да моло йодыш-влакым каҥашеныт И.С. Палантай лӱмеш калыкле гимназийысе 7 да 8 класслаште тунемше йоча-влак. Нуно  «Российыште тӱрлӧ калык ила» этнографической прогулкыш миен савырненыт. 

Чаманен каласыман, Икымше тӱнямбал сар нерген самырык-влак шукыжак огыт пале. Туге гынат, ме палышыш да пагалышаш улына, кӧ элналан уло чонжо дене служитлен. XX-шо курым тӱҥалтыште  авиатор-влак чынжымак талешке лийыныт. Нунын коклаште  —  мемнан землякна Николай Кириллович Кокорин.

Кӧ тудо лийын — тидын нерген 9-ше классыште тунемше-влак пален налыныт. Николай Кириллович Кокорин Марий кундем гыч икымше  лётчик лийын, руш авиацийын асше семын чапланен. Икымше тӱнямбал сарын участникше,  тичмаш Георгиевский кавалер шке илышыжым эллан пуэн. Йоча-влак талешкын илышыжым, тудын ыштыме подвигшым пален налыныт, тыгак геройын наградыж нерген мутланеныт,  XX-шо курымысо  отечественный авиационный техника нергенат ойленыт.

Вашке Марий Эл Республикын шочмо кечыже лишемеш. А ме кумылан-влакым уэш «Мый йӧратем родной элемым» IX Республиканский конкурсыш ушнаш ӱжына. Почеламутым лудмо конкурс самырык тукымым шочмо йылмым, шочмо мландым йӧраташ да аралаш кумылаҥда. Конкурсыш школ, гимназий, лицей гыч тунемше-влакым, кыдалаш да кӱшыл шинчымашым налше студент-влакым уло кумылын вучена. 

Шергакан йолташна-влак, «#ВместеЯрче!» Республиканский дистанционный йоча сӱрет конкурсым иктешлаш жап шуын.

Чыла паша-влакат сӧраллык да содержаний шот дене пеш поян улыт. 

Светлана Николаевна Эсаулова — марий поэзийыште волгалт йӱлышӧ автор, «Вӱршер», «Титаканла ом ончо», «Память-целитель» сборник-влакын авторжо. Тудын почеламутыштыжо йӧратымаш, шочмо мланде, еҥ кокласе кыл нерген йодыш эреак  ончыл верыште лийыныт. Тудын лирический героиньыжым кызытсе жапын йодышыжо тургыжландара. С. Н.Эсуалован произведенийже-влак руш йылмыш кусаралтыныт да «Литературная Россия», «Литературная газета», «Дружба» савыктыш-влаклаште печатлалтыныт.

Светланан усталык корныжо кужу лийын огыл, тудо 2011 ийыште илыш гыч каен, но тудын почеламутшо-влак умбакыжат илат. 2014 ийыште «Светлана» литератур премийым  сылнымутым  вияҥдымашке кугу надырым пыштыше самырык автор-влакым кумылаҥдышаш верч ыштыме.  Ончер Светлана Эсаулован 70 ий темме лӱмгечыжлан пӧлеклалтын. Тудо поэтессын илышыже да творчествыже нерген каласкала. Полкылаште марий поэзийын антологийжым, автор нерген книга-влакым чумырымо. Литературовед С.П. Манаева-Чеснокован «Художественный мир современной марийской поэзии» книгаже ик эн тӱҥ верым налеш.

Ончер краеведений да периодике залыште октябрь мучаш марте пашам ышташ тӱҥалеш.

Пытартыш жапыште интеллектуал модыш, поснак квиз-влак, самырык-влак коклаште кумдан палыме улыт. 5-6 еҥ участвоватлыме годым нине оҥай командный таҥасымаш йоча-влакым шке шинчымашыштым да моштымашыштым ончыктымашке уша.

2 октябрьыште библиотекыште «Мусора.NET» ЭКОквиз эртен.  Тушто Марий чодыра озанлык техникумышто 2-шо ден 3-шо курсысо студент-влак участвоватленыт. Тунемше-влак вич раундым модыныт: «Кумыт», «Кугу гыч изиракыш», «Лудын пу да вашеште», «А те паледа мо …» да «Капитан-влакын конкурсышт».

 Книгагудышто марий поэтессе, Олык Ипай лӱмеш премийын лауреатше, Марий Эл Республикысе сымыктышын сулло пашаеҥже Альбертина Петровна Иванова (Аптуллина) дене усталык вашлиймаш эртен. Тушко тудын шочмо кундемысе Куженер район  Юледур кыдалаш школын туныктышо ден тунемше-влак, И.С. Палантай лӱмеш калыкле тӱвыра да сымыктыш гимназий гыч студент ден тунемше-шамыч, «Чонволгалтыш» сылнымут клубын еҥышт да поэзийым пагалыше-влак погыненыт. Кок шагат наре шуйнышо пайрем сынан вашлиймаш шижде эртыш. Альбертина Петровнан поэзий тӱня  нерген оҥайын да чон пыштен  каласкалымыже кажне айдемым сылнылыкым лишкырак умылаш кумылаҥда.