Иван Сергеевич Тургенев (1818-1883) — XIX курымын ик эн тале писательже, поэтше, кусарышыже. Тудын келыштарыме сылнымут системыже романын поэтикыжым Российыште веле огыл, тыгак вес эллаштат сайынак вашталтен. Писательын творчествыжлан кӧра  руш йылмыште  «нигилист», «тургеневская девушка» манме умылымаш-влак шочыныт. Тудын сылнымутшым моктенытат, вурсенытат, а  Тургенев шкенжын возымаштыже илыш мучкыжо тугай корным кычалын, кудыжо Российым пиаланым да пеледалтшым ышта.
Писательын юбилейже вашеш ме тыланда книгагудынан фондшо гыч И.С.Тургеневын икмыняр произведенийжым темлена. 

8 ноябрьыште талантан марий писатель Вениамин Михайлович Ивановлан 95 ий темын. Сылнымут корныжым тудо «Ямде лий» пионер газет гоч тӱҥалын. Вениамин Михайлович туныктышылан тунем лектын, Кугу Отечественный сарын участникше лийын. Сар деч вара республиканский газет ден журналлаште тыршен. Тудын сылнымут нумалтышыже поян лийын: почеламут, ойлымаш, повесть, пьесе, роман-влак.

В. Ивановын икымше кугу пашаже «Саскавий» ойлымаш лийын. Тиддеч посна кумдан палыме «Тӱтан» романже калык коклаште пагалымашым сулен. Тушто совет калыкын фашист ваштареш кучедалмыже сӱретлалтеш. Марий кундемыште советь власть лийме пагыт нерген «Арслан» романже каласкала. Писатель ятыр произведенийжым йоча-влаклан пӧлеклен. Тудын возымыжым пошкырт, татар, одо, венгер, эстон, чуваш йылшмылаш кусарыме.

Мастар сылнымутчын юбилейже вашеш  краеведений пӧлкаште «Вӱдшат келге, сержат тура» лӱман книга ончерым чумырымо. Марий сылнымутым пагалыше -влаклан тудо пайдале лиеш, шонена.

                                                                                                                          Книгагудыш пагален ӱжына!

Приключений сынан литератур-влак коклаште индеец-шамыч нерген книга поснак кугу верым айла. Тиде калыкын тӱвыраже, илыш-йӱлаже, койыш-шоктышыжо писатель-влакым акрет годсек сымыстара. Классикыш савырныше тиде жанран книга-влакым мемнан ончерыштына ужаш сай йӧн уло. Тудо кокымшо пачашыште верланен. Ончер дене палыме лияш, ӧрыктарыше тӱняш миен толаш уло кумылын ӱжына.

2005-ше ий гыч Россий Калыкын икоян улмышт кечым палемда. Тиде кугыжаныш пайрем XVII курым тӱҥалтышсе исторический событийла дене чак кылдалтын.  1612 ий 4 ноябрьыште калык ополченийын сарзыже-влак Кузьма Минин да Дмитрий Пожарскийын вуйлатымышт почеш Моско олам польский интервент дечын утареныт.

Пайремын историйже, сарзын чапше да вийже, мемнан элна верчын кугешныме кумыл  да талешке-влак нерген «Тургым пагытын талешкыже-влак» лӱман книга ончерыште кӱлеш литературым муын кертыда.

                                 Книгагудыш пагален ӱжына!

Кажне калыкын тӱвыраштыже национальный вургем ик эн тӱҥ верым налын шога да вияҥ толшо кужу корныжым ончыкта. Калык вургемыште — мемнан вожна, уш-акылна, аралтыш вийна. «Марий вургемын поэзийже» этномозаике 29-ше номеран школын 7-ше классыштыже тунемше-влаклан марий калыкын поян вургемже нерген моткоч оҥай каласкален, вет вургем шке озаж нерген шуко каласкален кертеш: тудын ешыж нерген, ийготшо, пашам йӧратымыже да шуко моло нергенат. 

Мемнан книгагудышто Марий Эл Республикын шочмо кечыжлан пӧлеклалтше «Чодыран, ший вӱдан кундемна!» почеламутым лудмо конкурс эртен. Ынде кумшо ий книгапӧртышкына талантан икшыве-влак шочмо кундемна нерген марий поэт-писатель-влакын возымо  сылнымутыштым лудаш погынат. Республикынан пайремже калыкнан икоян, келшен илымыжым ончыкта. Мотор пӱртӱсна, ныжыл йылмына, поян тӱвырана деке йӧратымашым почеламут корныла гоч почын пуаш — конкурсын тӱҥ шонымашыже.

Конкурсышто 43 участник вийжым терген. Нуно Йошкар-Ола, Морко, Мари-Турек, У Торъял, Шернур районла гыч толыныт. Чыланат моткоч сай ямдылалтыныт. Йоча-шамыч кум тӱшкалан шелалтыныт ыле: изирак, кыдалаш да кугурак ийготан тунемше-влак. Икшыве-влакын усталыкыштым профессиональный жюри аклен: поэт да писатель-влак А.А.Подольский, Г.Л. Сабанцев, А.А. Веселов, Ж.В. Кулалаева, журналист-влак Л.Н. Григорьева, Е.Ю. Моисеева. Конкурсант-влак кок номинацийыште таҥасеныт: «Почеламутым марла лудмаш» да «Почеламутым рушла лудмаш».

Сеҥыше-влакын лӱмышт: